Rapport final da las activitats dal cumün da Scuol in occasiun da 100 ons Parc naziunal

Al comitè d’organisaziun han tut part

•    il capo Jon Domenic Parolini
•    cusgliers cumünals Markus Wetzel e Men Duri Ellemunter
•    rapreschantanta dal Parc Naziunal Anna Mathis
•    dal forestal Reto Caviezel
•    da l’uffizi da fabrica Jon Carl Stecher
•    Joannes Wetzel, respunsabel per la chalchera
•    Beat Hofmann dals Miniers da S-charl
•    Peder Rauch, president da la Fundaziun Schmelzra S-charl

Als 17 december 2013 ha il capo Jon Domenic Parolini clommà per la prüma sezzüda dal comitè d’organisaziun per organisar las activitats dal cumün da Scuol per las festivitats da 100 ons Parc naziunal. Il cumün da Scuol ha miss a disposiziun fr. 30'000.- per quista festa extraordinaria.  Sco president dal comitè d’organisaziun es gnü elet Peder Rauch.

Als 13 da schner ha gnü lö la prüma sezzüda ingio chi s’ha ramassà las incumbenzas sco
•    che vain fat (fixar las activitats)
•    chi fa che
o    charbunera
o    chalchera
o    metodas da tagliar laina
o    batter munaida
o    batter fier
o    trategnimaint
o    referats
o    excursiuns

Quist process ha dürà, uschè chi s’ha cumanzà a metter insembel ün preventiv da cuosts ed üna tabella da termins perchè il temp per realisar tuot quistas activitats eira plütschönch cuort. I s’es stat conscinaint cha’l temp pel sponsoring eira s-chars. Oramai s’haja stuvü agir seguond il spazi da temp chi staiva a disposiziun. Ils respunsabels dals singuls dicasteris sun stats fich activs, uschè chi s’ha ragiunt infra cuort temp ün program chi satisfaiva.

Per la part recloma staiva a disposiziun il büro da turissem cun duonna Martina Hänzi.

Fin cha las differentas offertas e contacts culs respunsabels eiran fats es passà il temp, uschè cha’l  preventiv eira miss insembel per la sezzüda dals 22 avrigl. Causa cha la via da S-charl vain rivida pür a partir dal mais mai, s’haja pudü cumanzar culs preparativs relativ tard. Adonta da quai e grazcha a l’ingaschamaint exemplaric da tuots, s’haja pudü tour per mans la festa tenor program .

Il cumün da Scuol cul uffizi da fabrica e forestal han prestà üna lavur exemplarica. Invezza da far fabricats provisorics, impustüt il tet per la chalchera, s’haja fat ün fabricat chi po gnir douvrà a lunga vista. El fuorma uossa üna part da la cultura dal temp vegl.

Quist ingaschamaint dal cumün da Scuol ha eir cuostü fich bler, uschè cha’l quint final ha surpassà las calculaziuns. Eir la lavur da la chalchera ha surpassà il limits previss.

Grazcha a l’ingaschamaint da l’organisaziun « c a l c i n a » (Fachverband für Kalk), vaina gnü voluntaris activs e fidels. Els han survgni üna part da l’indemnisaziun in fuorma da chaltschina. A l’organisaziun vaina surdat eir üna contribuziun da fautur da fr. 500.--.

Festivitats

Adonta da l’ora disgraziada, es stat l’interess e’l  rebomb fich bun. Las attracziuns charbune-ra, chalchera, tagliar laina, batter munaida e batter fier han gnü ün dret bun success cun visitaduors.
Ils referats da dr. Paul Grimm davart las minieras da la Val S-charl, specialmaing dürant il temp da Hitz (1811-1829) e da dr. Jon Domenic Parolini davart il sfrüttamaint dals gods dü-rant il temp da las minieras eiran frequentats da divers interessats. Pro’l referat da dr. Paul Grimm haja dat ün temporal schnuizius chi ha fat temma al referent ed ad audituras ed audituors.
Id es stat allegraivel da pudair far üna meditaziun da ravarenda Jon Janett. Bleras gruppas interessadas han visità las attracziuns in S-charl, uschè eir ils rapreschantants da la Terra Raetica e’ls Amis dals miniers Grischuns. Als 19 lügl sun gnüts invidats politikers, rapreschan-tants dal Parc naziunal e tuot ils fautuors e donatuors. Il di es gnü festagià cun music ailla tenda da festa.
L’interss dals duos stands, batter munaida e batter fier sco eir schmerdscher laina sco da plü bod, es stat fich grond.

Prodots

Il resultat da la charbunera es stat allegraivel. Per la prüma vouta ha duonna Wicki fat char-bun cun laina da dschember. Quai es stat üna premiera e’l resultat es optimal.
La crappa da chaltschina da la Val Trigl es gnüda bruschada cun raduond 1000 grads. Il fuorn ha survivü las temperaturas otas ed eir il resultat dal prodot es gratià optimalmaing.
La vendita dals duos prodots vain cuntinuada.

Per finir

L’occurrenza dal cumün da Scuol in occasiun dals 100 ons Parc naziunal es reuschida. Graz-cha al grond ingaschamaint da tuot ils partecipats s’haja pudlü raccoglier prodots optimals. L’ora nun eira da la vart dals organisatuors. Adonta da quai es stat l’interess da la populaziun indigena e dals esters fich grond. La festa restarà in buna memoria. Grazcha fich a tuot ils donnatuors per lur bainvuglientscha. L’ingaschamaint ha cunvgnü.

Pel comitè d’organisaziun

Peder Rauch                                Scuol, 2 november 2014